در مقالات گذشته توضیحات جامعی در ارتباط با راه اندازها نرم، ویژگی ها و کاربردهای آن ها ارائه شده است. در این مقاله به بررسی انواع کنتاکتورهای مورد نیاز برای راه اندازی، نحوه اتصال و چگونگی انتخاب این کنتاکتورها می پردازیم. اگر به این موضوعات علاقمند هستید، پیشنهاد می شود که در همین رابطه مقاله چرا از یک کنتاکتور بای پس به همراه یک راه انداز نرم استفاده می کنیم؟ را نیز مطالعه بفرمایید. اما علاوه بر بایپس، به همراه این تجهیزات از یک کنتاکتور اصلی یا Main contactor نیز استفاده می شود که استفاده از آن ها در یک سیستم امری ضروری است. در موارد زیر برخی از دلایل اصلی اصلی نصب کنتاکتور اصلی قبل از راه انداز نرم را بیان می کنیم:
- کنتاکتور اصلی یک ایزولاسیون فیزیکی در زمانی که راه انداز نرم در مدار نیست و یا تریپ داده است ایجاد می کند. به این معنی که اگر سافت به هر دلیلی از در حال فعالیت نباشد، کنتاکتور اصلی باز می شود و سافت استارتر هیچگونه اتصالی به شبکه اصلی نخواهد داشت. در این حالت، اگر اختلالی از سمت شبکه باشد به هیچ وجه وارد مدار راه انداز نرم و موتور نخواهد شد.
- در شرایطی که بدلیل خروج سافت استارتر از مدار، پرسنل مشغول انجام تعمیرات و یا بازرسی تجهیزات باشند، با باز شدن کنتاکتور اصلی، ایمنی و کارکرد بی خطر نفرات تامین خواهد شد (اقدامات ایمنی هنگام کار با راه انداز نرم).
- حتی در حالت خاموش بودن سافت استارتر، SCR ها دارای جریان نشتی هستند که می تواند برای شبکه مضر باشد. باز شدن کنتاکتور اصلی می تواند از پیشامد این مشکل جلوگیری کند.
کنتاکتورهای اصلی برای راه انداز نرم را چگونه باید انتخاب کرد؟
برای Main contactor از کنتاکتورهای AC3 استفاده می شود. کنتاکتورهای اصلی باید در رنج AC3 برای FLC یا همان جریان نامی موتور باشند. هم چنین این کنتاکتور در تمام مدت راه اندازی و کارکرد موتور در مدار می باشد، بنابراین باید توانایی تحمل جریان هجومی Inrush Current موتور داشته باشد. هم چنین اگر نیاز باشد در زمان باز شدن تیغه های کنتاکتور نیز باید جریان نامی موتور را قطع نماید. این نوع کنتاکتورها معمولا برای استارت موتورهای قفس سنجابی استفاده می شوند و موتور را در زمان کار خاموش می کند که به این معنی است که کنتاکتور می تواند جریان زیاد را به طور مداوم عبور دهد. این تداورم عبور جریان به این معنی است که پس از راه انداز موتور توسط راه انداز نرم، خود سافت استارتر از مدار خارج می شود ولی کنتاکتور اصلی در مدار است و در حال عبور دادن جریان موتور است. این کنتاکتورها در اکثر کاربردهای صنعتی از جمله لیفت، آسانسور، فن و غیره به کار می روند. کلیه موتورهای قفس سنجابی مانند فن های صنعتی، آسانسور، پله برقی، نوار نقاله، کمپرسور، پمپ، میکسر، واحدهای تهویه مطبوع باید از کنتاکتورهای AC3 قبل از راه انداز نرم استفاده کنند.
کاربرد کنتاکتورهای بای پس چیست و چگونه انتخاب می شوند؟
پس از راه اندازی موتور، راه انداز نرم از مدار خارج می شود و تمامی جریان عبوری از طریق کنتاکتورهای بایپس عبور می کند و سافت استارتر از مدار خارج می شود. این امر باعث کاهش اتلاف گرمایی ناشی از عملکرد تایریستورهای راه انداز نرم، افزایش طول عمر تجهیزات و کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری از سیستم می شود. کنتاکتورهای بای پس به طور کلی دارای مشخصات و ویژگی های زیر می باشند:
- هزینه تهویه هوای را از بین می برد زیرا در هنگام کارکرد موتور راه انداز نرم از مدار خارج است و گرما تولید نمی شود.
- با از بین بردن تلفات SCR در حین کارکرد عادی، در مصرف انرژی صرفه جویی می کند. علاوه بر این هزینه های مصرفی برای سیستم نیز کاهش خواهد یافت.
- اجازه می دهند که سافت استارترها در محفظه های بسته نصب شوند.
برای انتخاب کنتاکتورهای بای پس باید دقت داشت که باید از نوع AC1 و متناسب باFLC موتور باشند. توجه به این نکته ضروری است که کنتاکتورهای بای پس قرار نیست تا جریان راه اندازی موتور (Starting Current) و یا جریان سوئیچینگ (Switch fault current) را از خود عبور دهند و فقط جریان عادی کارکرد موتور را عبور می دهند. از کنتاکتورهای AC1 در بارهای مقاومتی مانند هیترها و کوره الکتریکی استفاده می شود. برای بارهای غیر القایی یا اندکی القایی با ضریب توان بار بین 95/0 تا 1 نیز می توان از این نوع کنتاکتورها استفاده نمود. برای نمونه کنتاکتورAC1 را می توان برای بای پس هیترها، کوره های برقی و غیره استفاده کرد.
تفاوت بین کنتاکتورهای اصلی و بای پس در راه انداز نرم در چیست؟
تفاوت بین کنتاکتورهای AC1 و AC3 در این است که AC1 برای بارهای با خاصیت القایی کمتر (less inductive) از قبیل بارهای مقاومتی (ضریب توان بار تقریبا در حدود 1 است) استفاده می شوند اما کنتاکتورهای AC3 برای موتورهای قفسی سنجاب با فشار بالا استفاده می شود که در طول عملکرد موتور در مدار است. استانداردها نحوه استفاده از کنتاکتورها و مقادیر جریان قطع آنها را تعیین می کنند که به موارد زیر بستگی دارد:
- نوع بار قابل کنترل (موتور قفس سنجاب یا رینگ لغزش، بارهای مقاومتی)
- شرایط کارکرد (موتور در حال کار، متوقف یا شروع کار، عملکرد معکوس، ترمز ضد جریان)
در انتها به جمع بندی موارد گفته شده در مقاله می پردازیم. راه انداز نرم که برای کنترل جریان هجومی موتور مورد استفاده قرار می گیرد پس از راه اندازی موتور از مدار خارج شده و جریان از طریق کنتاکتور بای پس به موتور می رسد. اما کنتاکتور اصلی، که به عنوان کنتاکتور خط (Main contactor or Line contactor) نیز شناخته می شود، در تمام مدتی که سافت استارتر در مدار است، در حال کارکرد است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید مقاله اصول کار راه انداز نرم و سایر مقالات مرتبط با راه انداز های نرم را که در سایت شرکت لیان الکتریک ویرا منتشر شده است مطالعه بفرمایید.
بدون دیدگاه